Tổng hợp những điều cần biết về động từ li hợp tiếng Trung

Động từ li hợp trong tiếng Trung là một từ loại rất phổ biến và quan trọng. Việc nắm chắc kiến thức về loại động từ này sẽ giúp bạn học tiếng Trung dễ dàng hơn. Cùng tham khảo bài viết dưới đây của Tiếng Trung Mi Edu để hiểu thêm động từ li hợp nhé!

1. Định nghĩa động từ li hợp trong tiếng Trung 

Động từ li hợp trong tiếng Trung là một loại động từ phổ biến với kết cấu đặc biệt. Động từ li hợp gồm hai hay ba âm tiết, trong đó hai âm tiết này có quan hệ kết cấu động tân. Nó được gọi là động từ li hợp vì có thể hợp lại với nhau để tạo ra một động từ thường, hoặc có thể được tách ra để thêm các từ khác vào giữa để dùng như một cụm từ.

Từ ly hợp	Động	Tân
见面 /jiànmiàn/	见	面
吃饭 /chīfàn/	吃	饭
唱歌 /chànggē/	唱	歌
跳舞 /tiàowǔ/	跳	舞
开玩笑 /kāiwánxiào/	开	玩笑

Do mang kết cấu động – tân , nên phía sau từ ly hợp không được mang tân ngữ :

Ví dụ : ·我见面他。

    Wǒ jiànmiàn tā.

Câu trên là sai. Bạn cần sử dụng động từ li hợp như sau

   我跟他见面。

   Wǒ gēn tā jiànmiàn.

   (Tôi cùng anh ấy gặp nhau.)

2. Ngữ pháp động từ li hợp trong tiếng Trung

Cấu trúc ngữ pháp của động từ ly hợp sẽ đi theo công thức: AB.

Công thức tách rời: A + Thành phần khác + B

Ví dụ: Thay vì dùng 吃饭 /chīfàn/, bạn sẽ đặt câu là:

  饭吃了吗? 

  Fàn chīle ma.

  (Bạn đã ăn chưa?)

Khi đó, từ 吃 /chī/ và 饭 /fàn/ lúc này đã được đổi vị trí cho nhau.

Bạn còn có thể viết cụm từ 吃饭 /chīfàn/ không đứng cạnh nhau nhưng vẫn diễn tả được ý nghĩa câu văn:

  一天吃了两顿饭。

  Yītiān chīle liǎng dùn fàn.

  (Một ngày ăn hai bữa.) 

Lưu ý: Trái với động từ ly hợp thì hầu hết những động từ khác trong tiếng Trung không thể sử dụng riêng lẻ hoặc rất khó để tách ra.

3. Cách dùng động từ li hợp trong tiếng Trung

Sử dụng động từ li hợp trong tiếng Trung như thế nào cho chuẩn? Sau đây là cách dùng động từ li hợp trong câu tiếng Trung:

3.1. Động từ li hợp không trực tiếp mang tân ngữ

• Trường hợp 1: Tân ngữ đặt giữa động từ li hợp:

A + Tân ngữ + (的) B

Ví dụ: 她 生了你的气。

  Tā shēng le nǐ de qì.

  (Anh ta tức giận vì bạn).

• Trường hợp 2: Tân ngữ đứng trước động từ li hợp kèm giới từ:

Giới từ +Tân ngữ +AB

Ví dụ: 这次是她错了，她应该向他道歉。

  Zhè cì shì tā cuòle, tā yīnggāi xiàng tā dàoqiàn.

  (Lần này cô ấy sai rồi, cô ấy nên xin lỗi anh ấy.)

3.2. Động từ li hợp khi đi cùng với bổ ngữ thời lượng 

Loại động từ này khi đi cùng bổ ngữ thời lượng có 2 trường hợp sau:

• Trường hợp 1: Khi mô tả hành động đang thực hiện và kéo dài trong thời gian dài bao lâu, bổ ngữ thời lượng như 十年，三个小时… thường đặt ở giữa động từ li hợp:

A (了) + Bổ ngữ + (的+) B

Ví dụ: 我洗了半小时的澡。

  Wǒ xǐ le bàn xiǎoshí de zǎo.

  (Mình đã tắm trong nửa tiếng.)

  我们散了一会儿步。

  Wǒmen sàn le yīhuǐ’r bù.

  (Chúng tôi đi dạo được một lúc rồi.)

• Trường hợp 2: Khi mô tả động tác đã kết thúc được một khoảng thời gian, không còn kéo dài thì bổ ngữ thời lượng thường đặt ở sau động từ li hợp:

AB + Bổ ngữ (+了)

Ví dụ: 我哥哥毕业三年了。

  Wǒ gē gē bìyè sān nián le.

  (Anh tôi tốt nghiệp ba năm.)

  他们离婚三年多了。

  Tāmen líhūn sān nián duō le. 

  (Họ đã ly hôn hơn ba năm.)

3.3. Động từ li hợp không được trực tiếp mang bổ ngữ trình độ “得”

Câu gốc	Cách 1: Lặp lại động từ  Chủ từ + động từ + tân ngữ + động từ + 得 + Bổ ngữ trạng thái	Cách 2: Chủ từ +  tân ngữ + động từ + 得 + Bổ ngữ trạng thái
她唱歌得很好。 Tā chànggē de hěn hǎo. (Cô ấy hát rất hay.)	她唱歌唱得很好。  Tā chàng gē chàng de hěn hǎo. (Cô ấy hát rất hay).	她歌唱得很好。  Tā gē chàng de hěn hǎo. (Cô ấy hát rất hay).
她游泳得很好。 Tā yóuyǒng de hěn hǎo. (Cô ấy bơi rất giỏi.)	她游泳游得很好。 Tā yóuyǒng yóu de hěn hǎo. (Cô ấy bơi rất giỏi).	她泳游得很好。  Tā yǒng yóu dé hěn hǎo. (Cô ấy bơi rất giỏi).

3.4. Động từ li hợp đi kèm với 了/le/，过 /guò/，着 /zhe/

• Khi động từ mang theo 着 /zhe/，过 /guò/

A +过 + B;

A + 着+ B

Ví dụ: 他们俩正吵着架，你去劝劝吧。 

  Tāmen liǎ zhèng chǎo zhe jià, nǐ qù quàn quàn ba.

  (Hai người đó đang cãi nhau, cậu đi khuyên họ đi).

  我从来没跟男人跳过舞，有点不好意思。 

  Wǒ cónglái méi gēn nánrén tiàoguò wǔ, yǒudiǎn bù hǎoyìsi.

  (Tôi chưa bao giờ khiêu vũ với con trai, nên cảm thấy hơi ngại ngùng).

• Khi động từ mang了 /le/

Miêu tả động tác đã được hoàn thành, 了 thường đặt ở sau động từ li hợp.

Ví dụ: 我们吃完饭以后, 一起去散了半个小时步 

  Wǒmen chī wán fàn yǐhòu, yīqǐ qù sàn le bàn gè xiǎoshí bù.

  (Chúng tôi sau khi ăn xong thì  đi dạo cùng nhau  nửa tiếng.)

Mô tả sự chuyển đổi trạng thái, 了 thường đặt ở sau động từ li hợp:

Ví dụ: 她吃完饭以后出去散步了。 

  Tā chī wánfàn yǐhòu chūqù sànbùle.

  (Cô ấy sau khi ăn cơm xong thì đã ra ngoài đi bộ rồi.)

3.5. Cách lặp lại của động từ li hợp là AAB thay vì ABAB

Đối với động từ li hợp, cách lặp động từ sẽ là AAB khác với động từ thông thường. Một số ví dụ như sau:

帮帮忙 (bāng bāng máng): cứu giúp

打打球 (dǎ dǎ qiú): chơi bóng

见见面 (jiàn jiàn miàn): gặp mặt

散散步 (sàn sàn bù): đi dạo

Ví dụ: 你常常聊聊天，上上网。

  Nǐ chángcháng liáo liáotiān, shàng shàngwǎng.

  (Cậu thường xuyên nói chuyện phiếm, lên mạng.)

3.6. Bổ ngữ động lượng, đại từ nghi vấn thường đặt ở giữa động từ li hợp, thay vì sau động từ li hợp

Ví dụ: 你看现在是九点了，还睡什么觉！

  Nǐ kàn xiànzài shì jiǔ diǎn le, hái shuì shénme jiào!

  (Bây giờ là 9 giờ rồi, cậu còn ngủ gì nữa!)

  你这星期加几次班了？

  Nǐ zhè xīngqi jiā jǐ cì bānle?

  (Tuần này bạn tăng ca bao nhiêu lần rồi?)

4. Một số động từ li hợp trong tiếng Trung phổ biến

STT	Động từ li hợp	Phiên âm	Ý nghĩa
1	吵架	chǎojià	cãi vã
2	唱歌	chànggē	ca hát
3	放假	fàngjià	kỳ nghỉ
4	散步	sànbù	đi bộ
5	签名	qiānmíng	ký tên
6	约会	yuēhuì	hẹn hò
7	让步	ràngbù	nhượng bộ
8	起床	qǐchuáng	đứng dậy
9	踢球	tī qiú	đá bóng
10	上班	shàngbān	đi làm
11	上网	shàngwǎng	lướt Internet
12	下班	xiàbān	tan làm
13	下雨	xià yǔ	mưa
14	出事	chūshì	tai nạn
15	出名	chūmíng	nổi danh
16	出差	chūchāi	công tác
17	分手	fēnshǒu	chia tay
18	加班	jiābān	làm thêm giờ
19	发火	fāhuǒ	tức giận
20	吃亏	chīkuī	mất mát
21	吃惊	chījīng	ngạc nhiên
22	帮忙	bāngmáng	giúp đỡ
23	干活	gàn huó	công việc
24	开业	kāiyè	khai trương
25	开会	kāihuì	gặp gỡ
26	开头	kāitóu	bắt đầu
27	开学	kāixué	trường học
28	报名	bàomíng	đăng ký
29	拍照	pāizhào	chụp ảnh
30	拜年	bàinián	chúc năm mới
31	比赛	bǐsài	cuộc thi
32	毕业	bìyè	tốt nghiệp
33	爬山	páshān	leo núi
34	生气	shēngqì	tức giận
35	生病	shēngbìng	ốm
36	用功	yònggōng	chăm chỉ
37	留学	liúxué	du học
38	睡觉	shuìjiào	ngủ
39	离婚	líhūn	ly hôn
40	结婚	jiéhūn	kết hôn
41	考试	kǎoshì	kỳ thi
42	聊天	liáotiān	trò chuyện
43	见面	jiànmiàn	gặp gỡ
44	讲话	jiǎnghuà	nói
45	说话	shuōhuà	nói chuyện
46	请假	qǐngjià	xin nghỉ phép
47	跑步	pǎobù	chạy bộ
48	辞职	cízhí	từ chức
49	过年	guònián	năm mới
50	搬家	bānjiā	di chuyển

→ Xem thêm: Kiến thức về bổ ngữ trong tiếng Trung đầy đủ và chi tiết nhất

Trên đây là kiến thức tổng hợp về động từ li hợp trong tiếng Trung. Hy vọng bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu thêm về từ loại này. Để tìm hiểu thêm những kiến thức mới bạn hãy theo dõi website của Tiếng Trung Mi Edu nhé!